Marlou

Zonder creativiteit geen toekomst

‘Laat de cultuursector een actieve rol spelen bij de ingrijpende transities in de samenleving. Technologie gaat de wereld niet redden.’ Zelden was ik het zo eens als met het inspirerende pleidooi van George Brugmans en Marleen Stikker (NRC, 10 juni 2019). Tegelijkertijd kán en moet de cultuursector dat niet alleen. Creativiteit mag niet voorbehouden zijn aan één sector: het is een noodzakelijke voorwaarde voor vooruitgang in allemaal.

Een jaar geleden organiseerde ik een hackathon. We vroegen 150 kinderen tussen de 10 en 15 jaar na te denken over ‘onderwijs voor de toekomst’. Een succes. Mijn grootste les? Het antwoord op de vraag ‘wat heb je geleerd vandaag?’ Niet de technologie of campus maar ‘samenwerking met kinderen van andere scholen’ en ‘iets durven te doen in een nieuwe groep’. En een trotse moeder die vertelde hoe haar, soms zo onzekere dochter, was gegroeid door voor een volle zaal haar idee te pitchen. Niet het resultaat waar ik aan had gedacht maar zoveel meer dan ik had gehoopt.

In een wereld waar biodiversiteit net zo hard afneemt als eenzaamheid toe, moeten we -zoals altijd- op zoek naar nieuwe oplossingen. ‘De cultuursector een rol laten spelen’ zoals Brugmans en Stikker wensen in hun artikel, is goed maar simpelweg niet genoeg. De cultuursector móet bovendien niet gelaten worden, die moet spelen. De ruimte die creativiteit vergt is niet iets dat gegeven moet worden: hij moet worden opgeëist. 

We hebben nieuwe manieren van denken én oplossingen vinden nodig om patronen te doorbreken. Daarbij is creativiteit niet van meerwaarde maar noodzakelijk: we kunnen niet zonder. Niet alleen in de culturele of creatieve sector maar juist daarbuiten en eroverheen. Van design tot natuur, van technologie tot ethiek: het is juist de wisselwerking van kennis maar vooral ook gezichtspunt die voor échte winst zorgt in welk domein dan ook.

Waar geen ruimte is voor creativiteit, moeten we die maken. Iedereen. Wij, als bureau, onze opdrachtgevers en onze medeplichtigen: zowel collega als concurrent. Brengt me terug bij de hackathon. Wil je dat goed doen, dan geef je zo min mogelijk kaders mee. Leg niet vast maar laat los. Juist dat wordt door vaak niet aangedurfd. Want als je bedrag X investeert, dan verwacht je tastbare resultaten als uitkomst.

Het is precies dit denken waar we vanaf moeten om vooruit te komen. De wil om nieuwe oplossingen te vinden moet ook de durf zijn om los te laten. Te accepteren dat de uitkomst niet gegarandeerd is. De bereidheid om af en toe een mislukking op de koop toe te nemen. Een samenwerking aan te gaan die langer de tijd kost, of meer zijpaadjes vergt.

Durven we het aan om écht het vertrouwen en de vrijheid te geven om iets radicaal nieuws te ontwikkelen? Zonder kaders of gegarandeerd resultaat of uitkomst? Een échte investering in de toekomst? We lossen problemen namelijk niet op, op dezelfde manier als waarop we ze hebben gecreëerd. Laten we elkaar vasthouden en samen loslaten, op zoek naar de antwoorden op de vragen van deze tijd. Want pas als we op een nieuwe manier oplossingen dúrven te zoeken, zullen we ze vinden.